คอลัมน์ : รอบรั้วสถาบันพระปกเกล้า  โดย : ศูนย์สื่อสารองค์กร

เขียนโดย : วิลาวัณย์ หงส์นคร
นักวิชาการผู้ชำนาญการ วิทยาลัยการเมืองการปกครอง

สถาบันพระปกเกล้า

           วิทยาลัยพัฒนาการปกครองท้องถิ่น สถาบันพระปกเกล้า เปิดผลสำรวจ “สถานการณ์การจัดการขยะขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ปี พ.ศ. 2566” จากการเก็บข้อมูลองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ทั่วประเทศ 1,042 แห่ง พบว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีความเข้มแข็งในการจัดการขยะหลายด้าน แต่ก็ยังมีจุดอ่อนที่ต้องเร่งแก้ไข

          “การบริหารจัดการองค์กร และการจัดการขยะต้นทาง: รากฐานที่มั่นคงในการจัดการขยะ”

          อปท. โดยภาพรวมมีการบริหารจัดการองค์กรที่ดีเพื่อรองรับการปฏิบัติภารกิจด้านการจัดการขยะทั้งในด้านวิสัยทัศน์ นโยบายและยุทธศาสตร์ การจัดทำโครงการ ศักยภาพของบุคลากร และการประสานความร่วมมือกับเครือข่าย กล่าวคือ อปท. กว่าร้อยละ 65.70 ตระหนักถึงความจำเป็นเร่งด่วนในระดับมากถึงมากที่สุด, อปท. เกือบทุกแห่งหรือร้อยละ 90.00 ได้แถลงนโยบายด้านนี้ต่อสภาท้องถิ่นอย่างชัดเจน และร้อยละ 81.20 มียุทธศาสตร์ที่ชัดเจนเป็นลายลักษณ์อักษร, อปท. ร้อยละ 95.30 มีโครงการจัดการขยะในแผนพัฒนาท้องถิ่น โดยกว่ากึ่งหนึ่งหรือร้อยละ 50.90 ริเริ่มจากในระดับพื้นที่เอง, อปท. ร้อยละ 96.90 มีบุคลากรที่มีศักยภาพ และ อปท.ร้อยละ 85.60 ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายในการจัดการขยะโดยเฉพาะ อปท. ในพื้นที่เมือง

          นอกจากนี้ อปท. มีความพยายามจัดการขยะต้นทางด้วยกิจกรรมที่ครอบคลุมและหลากหลาย ทั้งการนำหลัก 3Rs (Reduce, Reuse, Recycle) มาใช้ ซึ่ง อปท. กว่าร้อยละ 62.30 ใช้หลักการนี้ อปท. เกือบทุกแห่งหรือร้อยละ 99.40 ได้รณรงค์ปลูกฝังจิตสำนึกให้ประชาชนลดการใช้ ใช้ซ้ำ และนำขยะกลับมาใช้ใหม่ โดยกิจกรรมหลักที่ส่งเสริมคือ การคัดแยกขยะในครัวเรือน ร้อยละ 22.70 และการจัดตั้งธนาคารขยะ ร้อยละ 18.50 ตลอดจนได้ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับเข้มข้น โดยอปท.ร้อยละ 95.80 ส่งเสริมให้เป็นอาสาสมัคร และร้อยละ 63.30 ส่งเสริมให้มีมาตรการทางสังคมในการจัดการขยะ

          “ความท้าทายที่ต้องเร่งแก้ไข”

อปท. ยังคงเผชิญปัญหาและมีจุดอ่อนหลายเรื่องในการจัดการขยะ ได้แก่ อปท. เกือบกึ่งหนึ่งหรือ

ร้อยละ 40.90 ยังไม่ได้ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการจัดการข้อมูลขยะ ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการวิเคราะห์สถานการณ์และการวางแผนที่แม่นยำ, อปท. ร้อยละ 46.70 จัดให้บริการถังขยะในสภาพไม่สมบูรณ์, อปท. ร้อยละ 27.70 มีรถเก็บขยะไม่เพียงพอ และร้อยละ 29.10 มีรถเก็บขยะสภาพไม่สมบูรณ์, อปท. ร้อยละ 46.70 เก็บขยะไม่แยกประเภท, อปท. มากถึงร้อยละ 75.10 ไม่ได้เก็บขยะทุกวัน และการเทกองกลางแจ้งซึ่งเป็นวิธีกำจัดขยะที่ไม่ถูกต้องยังคงเป็นวิธีกำจัดขยะที่ อปท. นิยมใช้เป็นอันดับสอง หรือร้อยละ 17.90

“ข้อเสนอแนะเพื่อยกระดับการจัดการขยะอย่างยั่งยืน”

จากจุดอ่อนที่พบ แนวทางที่ควรเร่งดำเนินการ ได้แก่ (1) การส่งเสริมและสนับสนุนการนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในการจัดการข้อมูลขยะอย่างเป็นระบบ (2) การเพิ่มประสิทธิผลของกิจกรรมและมาตรการการจัดการขยะต้นทางที่ดำเนินการอยู่ (3) การปรับปรุงคุณภาพของถังขยะและรถเก็บขนขยะ และ (4) การลด ละ เลิกวิธีการกำจัดขยะแบบการเทกองกลางแจ้ง

การแก้ไขปัญหาขยะอย่างยั่งยืนนั้นต้องการความมุ่งมั่นและการดำเนินงานที่เป็นระบบจาก อปท. รวมถึงการสนับสนุนจากภาครัฐส่วนกลางและความร่วมมือจากประชาชน การนำข้อเสนอแนะเหล่านี้ไปปฏิบัติจะช่วยยกระดับประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการจัดการขยะของ อปท. และนำไปสู่การแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนในระยะยาว