โลกของจีน : โดย ชัยวัฒน์ วนิชวัฒนะ

“ซีโร่ โควิด” วิถีจีนแต่กระเทือนโลก

สถานการณ์โควิดทั่วโลกที่ติดเชื้อสะสม 515 ล้านคน เสียชีวิต 6.2 ล้านราย สหรัฐอเมริกาเจ้าลัทธิประชาธิปไตย ติดเชื้อสะสม 83 ล้านคน เสียชีวิตมากกว่า 1 ล้านราย เทียบกันสาธารณรัฐประชาชนจีนที่เคยอยู่อันดับ 1 ของโลกเมื่อสองปีก่อน วันนี้อยู่ในอันดับที่ 109  เพราะมียอดติดเชื้อสะสม 2.1 แสนคน เสียชีวิต 5,141 ราย

ระดับการติดเชื้อน้อยและเสียชีวิตน้อยของจีนนั้น หากเป็นชาติอื่นคงเลิกคุมเข้มและบอกว่าเข้าสู่ “โรคประจำถิ่น” ไปนานแล้ว แต่จีนไม่ใช่ฝรั่ง และรัฐบาลจีนไม่ได้มองผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจหรือผลกำไรของผู้ประกอบการเพียงมิติเดียว ข้อสำคัญจีนคงไม่คิด “อยู่ร่วมกับโควิด” เพราะเคยบอกชาวโลกว่าเชื้อโควิด-19 มาจาก “ทหารอเมริกัน” ที่เอาไปแพร่เชื้อไว้ที่เมืองอู่ฮั่น

ดังนั้น จึงต้องใช้นโยบาย Zero COVID

จีนเคยอธิบายเหตุผลที่ยังต้องใช้นโยบายโควิดเป็นศูนย์เพราะเชื่อว่า หากปล่อยให้เกิดการแพร่ระบาดรุนแรงจะมีผลให้ประชาชนเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจำนวนมาก การที่สื่อตะวันตกโจมตีจีนในเรื่องนี้ก็เพราะชาติตะวันตกทำแบบจีนไม่ได้เนื่องจากจะเกิดการประท้วงรุนแรงแน่ 

ความสำเร็จในการควบคุมการแพร่ระบาดครั้งแรกที่เมืองอู่ฮั่นด้วยการล็อคดาวน์ทั้งเมือง ความสำเร็จการในคุมเข้มช่วงเป็นเจ้าภาพ “การแข่งขันกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว 2022” ระหว่างวันที่ 4-20 กุมภาพันธ์ ไม่ยอมให้เชื้อกลายพันธุ์เดลตาหลุดลอดเข้าไปในงานคือผลงานที่จีนประกาศต่อชาวโลก

แต่ในที่สุดเชื้อกลายพันธุ์ “โอไมครอน” ก็สามารถเจาะทะลวงกำแพงเมืองจีนเข้าไปสร้างความปั่นป่วนได้ในขณะนี้

ประธานาธิบดี สีจิ้นผิง ประกาศว่า จีนต้องยืนหยัดในการให้ผู้คนอยู่เหนือสิ่งอื่นใด ชีวิตอยู่เหนือสิ่งอื่นใด จีนต้องยึดมั่นในความเที่ยงตรงของวิทยาศาสตร์ ในมาตรการซีโร่ โควิดที่ทรงพลัง การระบาดทั่วโลกในปัจจุบันยังคงรุนแรงมาก และจีนไม่สามารถผ่อนคลายการป้องกันและควบคุม ความอดทนคือชัยชนะ

ซีโร่ โควิด ของจีน ที่ตอนนี้ปรับเป็น Dynamic COVID-zero มีทั้งเสียงโอดครวญจากประชาชนในประเทศ และเสียงวิพากษ์วิจารณ์จากนอกประเทศ

มาตรการล็อคดาวน์ของจีนที่ทำทันทีไม่ประกาศล่วงหน้า ไม่แจ้งเตือน เพื่อป้องกันการหนีออกนอกพื้นที่เอาเชื้อโรคไปแพร่กระจาย มีผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ไม่ใช่แค่อาหารการกินที่ไม่ทันได้ซื้อตุน แต่ยังมีผลต่อหน้าที่การงาน การประกอบธุรกิจ รายได้ รายจ่าย จนถึงสภาพจิตใจของชาวจีน

มีการเผยแพร่คลิปที่ดูแล้วน่าตกใจ ดูแล้วสลดหดหู่ โดยคลิประบุว่า เป็นภาพของชาวจีนในเมืองเซี่ยงไฮ้ที่ทนการล็อคดาวน์ยาวนานเป็นเดือนไม่ได้ ผู้คนเกิดความเครียดถึงกับ “ฆ่าตัวตาย” โดยส่วนใหญ่เป็นการกระโดดจากห้องพักในอาคารสูง  

ดูคลิปแล้วไม่อยากเชื่อทั้งหมด เพราะอาจเป็นเจตนาตัดต่อภาพมาโจมตีดิสเครดิตรัฐบาลจีน แต่เมื่อถามเพื่อนชาวจีนในไทยเขากลับไม่ปฏิเสธทันที และยิ่งน่าแปลกใจเมื่อตอบว่า อาจเป็นไปได้สำหรับบางคน เพราะคนที่ถูกล็อคดาวน์ย่อมมีความเครียดแน่ โดยเฉพาะคนหนุ่มสาวที่กำลังสร้างเนื้อสร้างตัว

เพื่อนชาวจีนอธิบายว่า ผู้ประกอบการธุรกิจย่อมได้รับผลกระทบโดยตรงค้าขายไม่ได้ โรงงานผลิตไม่ได้ ขนส่งไม่ได้ ส่งผลให้ขาดรายได้ ไม่มีเงินไปชำระหนี้สิน ที่เครียดมากคือ “หนี้นอกระบบ” ที่ไม่อาจผ่อนผัน และรัฐบาลไม่สามารถเข้ามาช่วยเหลือพักหนี้ ยืดหนี้ หรือลดดอกเบี้ยดังเช่นกรณีเป็นหนี้สถาบันการเงินในระบบ จึงเป็นไปได้ที่บางคนอาจจะรู้สึกกดดันมากว่าไม่มีทางออก เพราะไม่รู้ว่ารัฐบาลจะล็อคดาวน์ไปถึงเมื่อไร จนตัดสินใจจบปัญหาด้วยการจบชีวิตตนเอง

เพื่อนชาวจีนยังบอกด้วยว่า มาตรการซีโร่ โควิด มีผลให้ตัวเขาเองยังไม่กลับประเทศจีนทั้งๆ ที่มีกำหนดจะกลับบ้านมาหลายเดือนแล้ว เหตุผลเพราะค่าตั๋วเครื่องบินกลับจีนแพงมาก เช่น บินจากกรุงเทพฯ ไปลงเซี่ยงไฮ้ จากเดิมไม่ถึง 10,000 บาท ถูกปรับราคาไปเกือบ 100,000 บาท ตามนโยบายของรัฐบาลจีนที่ต้องการสกัดการเดินทางเข้าจีน 

โดยนอกจากดันราคาตั๋วเครื่องบินให้สูงแล้ว ยังมีมาตรการต้องกักตัวตรวจเชื้อก่อนออกเดินทาง 1 สัปดาห์ หากไปถึงจีนต้องกักตัวตรวจเชื้อที่เมืองนั้น 2 สัปดาห์ หากเดินทางจากเมืองนั้นไปอีกเมืองหนึ่งก็ต้องกักตัวตรวจเชื้ออีก 1 สัปดาห์ รวมเบ็ดเสร็จถ้าจะกลับจีนต้องถูกกักตัวตรวจเชื้อ 1 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่าไม่เอาโควิดกลับบ้าน

ด้านต่างชาติมองว่า นโยบายซีโร่ โควิด ของจีน นอกจากจะทำให้เศรษฐกิจจีนถดถอยแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจโลกด้วย  พราะจีนทั้งเป็นผู้ส่งออกและนำเข้า เป็นโรงงานผลิตสินค้า ชิ้นส่วน อะไหล่ ที่ต้องส่งออกไปยังตลาดโลก ขณะเดียวกันจีนก็เป็นผู้นำเข้าวัตถุดิบ ผลผลิต และสินค้าอีกหลายอย่างจากทุกมุมโลก มาตรการล็อคดาวน์ของจีนที่ส่งผลต่อท่าเรือ สายการบิน ด่านชายแดน โรงงานอุตสาหกรรม บริษัทห้างร้าน จึงมีผลกระทบต่อห่วงโซ่ทางเศรษฐกิจด้วย

ผู้เชียวชาญด้านโลจิสติกส์ท่านหนึ่งอธิบายว่า การขนส่งสินค้าระหว่างประเทศนอกจากจะขึ้นอยู่กับการขยายตัวหรือการหดตัวทางเศรษฐกิจโลกแล้ว วันนี้ยังมีปัจจัยสำคัญอื่น เช่น สงครามรัสเซีย-ยูเครน ที่มีผลกระทบต่อราคาพลังงาน การขนส่งสินค้าผ่านแดนแถบยุโรปไปรัสเซีย และปัจจัยที่มาแรงคือนโยบายซีโร่ โควิดของจีนที่ตรวจเข้มสินค้านำเข้า

ไม่ต้องอื่นไกลเอาแค่ “ทุเรียนไทย” ซึ่งเป็นที่ชื่นชอบของชาวจีน ปี 2021 ไทยส่งไปจีนเกือบ 90% ทำรายได้มากกว่า 1 แสนล้านบาท ชาวสวนทั้งภาคตะวันออกและภาคใต้เลยแห่ปลูกเพิ่มจนผลผลิตปีนี้คาดว่าจะมากกว่า 1.4 ล้านตัน แต่มาเจอโอไมครอนระบาด ทางการจีนจึงสั่งตรวจเชื้อเข้มข้นผักผลไม้ที่จะเข้าประเทศทุกด่านทั้งบก-เรือ-อากาศ ซึ่งเมื่อตรวจเจอเชื้อโควิดแม้จะเป็น “ซาก” ก็จะสั่งกักจนถึงสั่งปิดด่านจนผักผลไม้เน่าคาด่านมาแล้ว

ถ้าโอไมครอนในจีนยังไม่ลดการแพร่ระลาด ถ้ารัฐบาลจีนยังไม่ผ่อนคลายนโยบายซีโร่ โควิด ปีนี้เกษตรกรชาวสวนทุเรียนคงไม่ยิ้มเหมือนปีก่อน และคนไทยคงมีโอกาสได้บริโภคทุเรียนเนื้อดีในราคาที่ย่อมเยาว์ลงบ้าง