การทำนาข้าวปลอดสารพิษ เป้นส่วนหนึ่งในกิจกรรมการเกษตรทฤษฎีใหม่ โดยยึดปรัชญาเศรษฐกิจพิเพียง เพื่อให้ข้าวสำหรับการบริโภคอย่างปลอดภัย ไร้สารพิษ รักษาสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ปลอดภัย ถูกสุขลักษณะอนามัย สมบูรณ์ แข้งแรง ปราศจากโรคหรือมีโรคน้อยที่สุด เมื่อคนมีความแข็งแรงทั้งกายและใจแล้ว จะได้ทำตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคม เพื่อให้เกิดผลดี โดยภูมิภาคที่ทำนาข้าวอินทรีย์ส่วนใหญ่จะเป็นภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคเหนือ ตามลำดับ

• ขั้นตอนที่ 1 : การเตรียมพันธุ์ข้าว การคัดเลือกพันธุ์ข้าว

1.คัดเลือกพันธุ์ข้างให้เหมาะสมกับพื้นที่นา เช่น ข้าวพันธุ์ ก.ข. จะชอบพื้นที่ลุ่มมีน้ำขังตลอด ตั้งแต่ปักดำจนถึง

ออกรวงและมีแป้ง จึงปล่อยน้ำออกจากคันนาได้ และได้ผลผลิตดี แต่ถ้าเป็นข้าวหอมมะลิจะขึ้นได้ดีทุกพื้นที่ ขอแต่ให้ม้ำขัง เนื่องจากการทำนาสิ่งสำคัญคือ ต้องมีน้ำ

                2.การคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ข้าว คัดเลือกแปลงข้าวที่มีต้นข้าว รวงข้าว เมล็ดข้าวที่โตแข็งแรง เมล็ดข้าวแก่จัด เมล็ดข้าวมีความสมบูรณ์ ถอนออกเป็นรวงๆ ที่สมบูรณ์ที่สุดเก็บไว้ต่างหาก แล้วนำมาแยกเมล็ดข้าวและฟางข้าวออกจากกัน จากนั้นนำเมล็ดมาฝัด เพื่อคัดเลือกพันธุ์ที่ไม่สมบูรณ์ออก แล้วนำเมล็ดข้าวที่คัดเลือกว่าดีแล้วตากแห้ง แล้วเก็บไว้ทำพันธุ์ในปีต่อไป

• ขั้นตอนที่ 2 : การเตรียมพื้นที่ทำนา

1.การเตรียมคูคันนา การทำนาจะต้องเตรียมคูคันนาให้มีความสูงประมาณ 50 – 70 เซนติเมตร ความหนา 60 –

80 เซนติเมตร เพื่อกักเก็บน้ำ เพราะข้าวจะขาดน้ำไม่ได้ ถ้าไม่มีน้ำขังจะเกิดพวกวัชพืชในข้าว ทำให้ข้าวเจริญเติบโตช้า เสียเวลานการกำจัดวัชพืช คันนาควรใส่ท่อระบายน้ำ เพราะถ้าช่วงแรกในการปักดำ ไม่ควรให้ระดับน้ำสูงมากกว่า 10 เซนติเมตร เพราะต้นข้าวยังไม่แข็งแรงพอ ถ้ามีนาในแปลงนามาก จะทำให้ต้นข้าวเน่าได้ ควรมีท่อระบายน้ำออก

                2.ปรับพื้นที่ในคันนาให้มีระดับเท่ากัน อย่าให้มีน้ำเอียงด้านใดด้านหนึ่ง เพื่อจะได้ขังน้ำอยู่ระดับเดียวกัน ถ้าหากพื้นที่นามีความลุ่ม มีระดับพื้นที่ในระดับเดียวกันก็ไม่มีความจำเป็นในการปรับพื้นที่

• ขั้นตอนที่ 3

หลังจากฤดูกาลเก็บเกี่ยวเสร็จ พื้นที่นายังมีฟางข้าว มีหญ้า เราควรนำปุ๋ยหมักจุลินทรีย์หว่านทั่วไป โดยคิดเฉลี่ย

200 กิโลกรัมต่อ 1 ไร่ แล้วฉีดพ่นด้วยน้ำยาจุลินทรีย์ให้ทั่ว แล้วไถกลบฟางข้าว จุลินทรีย์จะช่วยย่อยสลายฟางข้าวให้เน่าเปื่อย ทำให้ดินร่วนซุยเป็นอาหารของข้าวต่อไป สำหรับขั้นตอนนี้ควรทำในช่วงเดือนธันวาคม เพราะในช่วงนี้เป็นหน้าหนาว มีหมอกลง เหมาะในการขยายตัวของเชื้อจุลินทรีย์

• ขั้นตอนที่ 4

นำน้ำจุลินทรีย์มาหมักเมล็ดข้าว โดยให้น้ำจุลินทรีย์ท่วมเมล็ดข้าว หากมีเมล็ดข้าวฟูน้ำให้เก็บออกให้หมด ควร

แช่เมล็ดข้าวประมาณ 2 – 3 วัน แล้วนำขึ้นจากน้ำมาพักไว้สัก 1 วัน แล้วนำมาหว่านในแปลงที่เตรียมไว้

• ขั้นตอนที่ 5

การเตรียมพื้นที่สำหรับเพาะต้นข้าว

พอถึงฤดูการทำนา ถ้าหากปีไหนฝนดี คือฝนตกในช่วงเดือนมิถุนายน ควรเตรียมพื้นที่สำหรับกล้าพันธุ์ข้าว คือ

เตรียมแปลงสำหรับเพาะพันธุ์ข้าว ซึ่งมีหลักพิจารณาดังนี้

                1.ที่ดินร่วนซุย

                2.อยู่ใกล้แหล่งน้ำ เช่น สระน้ำ หนองน้ำ ถ้าหากฝนทิ้งช่วง จะได้อาศัยน้ำจากแหล่งน้ำได้

                วิธีเตรียมแปลงเพาะกล้าพันธุ์ข้าว

            1.ที่มีน้ำขังพอที่หว่านกล้า เราก็ไถและคราดินให้ร่วนวุย และระดับพื้นเสมอกัน ปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 2 – 3 ชั่วโมง แล้วนำเมล็ดข้าวที่เตรียมไว้มาหว่าน อย่าให้หนาหรือห่างจนเกินไป

                2.ประมาณ 10 – 15 วัน ต้นกล้าตั้งหน่อได้แข็ง นำน้ำจุลินทรีย์ผสมน้ำพ่นต้นกล้า โดยผสมน้ำจุลินทรีย์ 3 ช้อนโต๊ะ ผสมน้ำ 20 ลิตร พ่นให้ทั่วแปลงกล้า

                3.ขังน้ำใส่ต้นกล้า อย่าให้น้ำขาดจากแปลงกล้า

                4.ก่อนจะถอนกล้า 5 วัน ให้น้ำจุลินทรีย์พ่นอีก เพื่อจะได้ถอนง่าย เพราะรากจะฟู

• ขั้นตอนที่ 6 : การปักดำ

ในช่วงก่อนการปักดำ เราควรขังน้ำไว้ในนา เพื่อจะทำให้ดินนิ่ม ดินไม่แข็ง ง่ายในการไถดำ เราควรจะกักน้ำเอาไว้

                1.พอถึงเวลาดำนา เราควรปล่อยน้ำที่ขังออกจากคันนาให้เหลือไว้ประมาณ 10 – 15 เซนติเมตร อย่าให้น้ำมาหรือน้อยจนเกินไป ถ้าน้ำมากจะทำให้ข้าวเปื่อย ถ้าน้ำน้อยหากฝนขาดช่วงจะทำให้ข้าวขาดน้ำ เพราะการทำนายังอาศัยน้ำฝนจากธรรมชาติ จึงเป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน

                2. ไถนาและคราดที่นาให้ดินร่วนซุย และนำต้นกล้ามาปักดำ ซึ่งกะความห่างระหว่างต้นให้กห่างประมาณ 40 เซนติเมตร เพื่อให้แตกกอได้ดี และใส่ต้นกล้ากอละประมาณ 2 – 3 ต้นกล้า

                3. เมื่อปักดำประมาณ 15 วัน นำจุลินทรีย์ไปผสมน้ำพ่นต้นข้าวในนา เพื่อกระตุ้นเชื้อจุลินทรีย์ที่หว่านตอนเตรียมที่ดิน และจะทำให้ต้นข้าวแข็งแรง เติบโต และทนต่อศัตรูข้าว

                4. คอยหมั่นดูแลต้นข้าว และดูแลระดับน้ำอย่าให้ขาดในนาข้าว หมั่นรักษาไม่ให้วัชพืชขึ้นมนนาข้าว และพ่นจุลินทรีย์ในทุกๆ 20 วัน จนถึงข้าวตั้งท้องแล้วจึงงดการพ่นจุลินทรีย์ แต่ยังคงรักษาระดับน้ำในคันนาอย่าให้ขาด

                5. พอข้าวแก่พอสมควร ก็ปล่อยน้ำออกจากคันนา และเตรียมเก็บเกี่ยวต่อไป

• แมลงดีในแปลงนาข้าว

การรู้จัดกชนิดของศัตรูธรรมชาติ และปล่อยให้ศัตรูธรรมชาติช่วยกำจัดแมลงศัตรูข้าวเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยลดต้นทุน

การผลิต ทำให้สภาพแวดล้อมคงสภาพเดิมมากที่สุด เป็นการรักษาผลผลิตไม่ให้เสียไป ผลผลิตข้าวที่ได้ก็ไม่มีสารพิษตกค้าง และสำคัญที่สุดคือ ช่วยอนุรักษ์สิ่งมีชีวิตที่มีประโยชน์ในนาข้าวตามธรรมชาติได้มากขึ้น ได้แก่ แมง

มุมสุนัขป่า แมงมุมเขี้ยวยาว แมงมุมตาหกเหลี่ยม แมงมุมหลังเงิน แมงปอเม ด้วงเต่า ด้วงเงิน ด้วงก้นกระดก มวนเขียวดูดใบ มวนจิงโจ้ มวนเพชฌฆาต แตนเบียนแซนโธพิมปล้า แตนเบียนโกนาโตเวอรัส แตนเบียนเทเมลูค่า แมลงวันตาโต ฯลฯ

• ปัญหาโรคแมลง

ปกตินาข้าวไร้สารพิษแทบจะไม่มีโรคแมลงรบกวน ธรรมชาติจะจัดการกันเองอย่างสมดุล ในนาจะมีปู ปลา กบเขียด แมงมุม ตัวห้ำ ตัวเบียน แมลงปอ และเนื่องจากต้นข้าวแข็งแรง ใบแข็ง พวกเพลี้ย รา ไร จะทำลายได้ยาก แต่หากมีโรคแมลงรบกวน ให้ใช้สมุนไพรที่มีฤทธิ์ไล่แมลงชนิดสกัด หรือหมักฉีดพ่นในอัตรา 3 – 5 ช้อนต่อน้ำ 20 ลิตร โดยอาจฉีดรวมกับการฉีดพ่นน้ำหมักชีวภาพ เพื่อเป็นการป้องกัน แต่เมื่อมีแมลงศัตรูพืชเข้าทำลายมาก ควรฉีดพ่นติดต่อกันอย่างน้อย 3 วัน การฉีดพ่นที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ควรฉีดพ่นในช่วงเย็น

• ปัญหาหอยเชอรี่

หอยเชอรี่เป็นศัตรูข้าวที่พบมาก เป็นหอยที่นำมาจากอเมริกาใต้ ชอบอาศัยในน้ำนิ่งหรือไหลช้า อายุ 3 เดือน สามารถผสมพันธุ์ออกไข่ครั้งละ 300 – 3,000 ฟอง กลุ่มไข่จะมีสีชมพู แม่หอยจะออกไข่ทุก 4 – 10 วัน จนอายุประมาณ 3 ปี ฟดูแล้งสามารถหลบฝังตัวจำศีลได้นาน 3 – 4 เดือน

• วิธีกำจัดหอยเชอรี่

อาจทำได้โดยจับหอยและไข่มาหมักเป็นน้ำหมักชีวภาพ ซึ่งมีธาตุอาหารสูง หรือนำเป็ดมาปล่อยในนา เป็ดจะกินหอยเชอรี่จนเกือบหมด หรือนาที่ไม่มีสารเคมี นกปากห่างจะลงมาจับหอยเชอรี่กิน

วิธีกำจัดหอยเชอรี่อีกอย่างคือ ใช้ปูนขาว 5 กิโลกรัม ละลายน้ำ 100 ลิตร คนให้เข้ากัน ทิ้งไว้ 1 คืน นำน้ำปูนใส 2 ลิตร ผสมน้ำ 10 ลิตร สาดให้ทั่วแปลงนาที่มีน้ำลึกประมาณ 10 เซนติเมตร ความเป็นด่างของปูนขาวจะทำให้หอยเชอรี่ตายปรือหนีไป แถมยังช่วยลดความเป็นกรดของดินได้ดี หรือถ้าแปลงนาเป็นแอ่งน้ำขัง เวลาหว่านข้าวปลูก หอยเชอรี่จะมารวมอยู่บริเวณน้ำ ถ้านำกิ่งสะเดามาวางให้ใบเน่าอยู่ในแอ่งน้ำ หรือใช้มะละกอสุกบดแช่ในน้ำหมักชีวภาพ 2 – 6 ชั่วโมง นำไปหว่านในนาช่วงทำเทือก ระดับน้ำประมาณ 10 เซนติเมตร หอยเชอรี่จะหนีไปหมด

• ประโยชน์การทำนาข้าวอินทรีย์

1.ช่วยลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มผลผลิตมากขึ้น เพราะการใช้ปุ๋ยจุลินทรีย์จะทำให้ได้ผลผลิต 800 กิโลกรัมต่อไร่

โดยต้นทุนในการใช้ปุ๋ยอินทรีย์เพียงแค่ประมาณ 200 บาทต่อไร่ โดยอาจจะต้องใช้ปุ๋ยอินทรีย์มากในตอนแรก แต่จะค่อยๆ ลดลงเมื่อสภาพดินดีแล้ว ในขณะที่การใช้ปุ๋ยเคมีจะได้ผลผลิตประมาณ 400 กิโลกรัมต่อไร่ โดยต้ยทุนการผลิตประมาณ 400 บาทต่อไร่ และต้องเพิ่มปริมาณปุ๋ยให้มากขึ้นในทุกๆ ปี

                2. ได้สภาพแวดล้อมที่สมบูรณ์กลับคืนมา ดินร่วนซุย รากข้าวชอนไซหาอาหารง่าย กบ กุ้ง ปลาชุกชุม มีสุขภาพชีวิตที่ดี มีอาหารปลอดสารพิษไว้บริโภค